У 1947 г. Пятр. Броука пабывау у Асвенцыме. Ен убачыу смрочныя баракi, печы крэматорыя, дзе знiшчылi сотнi тысяч людзей, месцы, дзе фашысты расстрэльвалi ахвяр. Ен бачыу тыя комiны, з якiх iшоу чорны дым, тыя сцены, якiя чулi жахлiвыя крыкi ахвяр Хадзiу, глядзеу, а думау пра сваю мацi. П. Броука перажыу пекла i цяжар страт, таму не мог быць спакойным: боль сэрца, крык збалелай душы перадау у сваей паэме "Голае сэрца". Уявiць пакуты паэта больш выразна дапамагаюць чытачу мастацкiя прыемы, што выяуляюць настрой апавядання.
Поунымi гора, пакуты вачыма
Глянуу я у карцэр -- таксама нiкаго,
Дыхая стынню з цэменту падлога,
Нават наручнiкi моучкi ляжалi,
Быццам па целе людскiм сумавалi...
Выйшау. Ад болю пачау я хiстацца,
Чорныя комiны убачыу на пляцы...
Колькi крывi на iх дымам асела,
Колькi жыцця цераз iх праляцела...
Некаторыя метафары моцна з'вязаны з рэальнасцю. “ Жыцце праляцела” – гэта жахлiвая рычаiснасць, калi спаленыя у печах канцлагера людскiя целы "праляталi” праз комiны, "асядалi дымам". У строфах паэмы адчуваецца сум, боль, пакута. Вока паэта зайшлося слязою не ад звычайнай пясчынкi-парушынкi, а ад той пылiнкi, якая магла быць часцiнкай попелу роднага матчынага цела. П. Броука, апiсваючы жахлiвыя сцены, выказау суровае абвiнавачванне фашызму за усе злачынствы. Пра мацi паэта расказваюць ахвяры Асвенцыма, якiм пашцясцiла застацца у жывых. У центры тэмы -- вобраз мацi. Мацi. Яе ужо болей няма у паэта. Але цяжка згадзiцца з гэтай думкай сыну Успамiны аб мацi у паэта самыя дарагiя, самыя мiлыя Ва успамiнах адчуваецца цяплыня яднання з дарагiм чалавекам. Кожны радок, у якiм расказвае сын пра сваю мацi, -- гэта успамiны, сагретыя жывою цеплынёю, уражлiвага сэрца. Пра мацi ен гаварыць з глыбокiм i роуным пачуццем любовi, з пяшчотнасцю i замiлаваннем. Яна паустае перад намi пакутнiцай, адной з ахвяр Асвенцыма. Паэту лёгка уявiць вобраз самага дарагога чалавека -- у памяцi кожная маршчынка твару, кожны яе жэст. Але цяжка уявiць усе тое, што асабiста перажывае яна у фашысцкiм пекле. Стыне i дыхае халодным цаментам дол, па якiм мацi ступала басымi нагамi. Як светкi жахлiвых учынкау ляжаць наручнiкi, якiя былi на яе руках. Далей аутар паказвае мацi са сваiмi турботамi i радасцямi. Ен размауляе з ей, як з жывой, i успамiнае, "як ты спява ла, як прала, як жала, як ты кашулькi вышывала". Далей аутар паказвае тое, што яна перажывала, расказваючя на руiнах старай хаты. Як сведка усяго, што перажывала мацi, расказвае бэзавы куст, што яна пасадзiла. Яна была адна у хаце, але не адзiнокая. Для яе роднымi сынамi сталi партызаны. Мы бачым у тым што аутар паустае перад намi то засмучаным сынам, якi схiляе жалобна галаву перад памяццю мацi, носiць у сэрцы яе вобраз; то ён паустае грозным абвенавауцам фашызму, заклiкае сачыць за тым, каб зноу не пачалася вайна. Апавяданне вядзецца ад iмя самаго аутара. Гэта робiць яго вельмi багатым на пачуццi i настроi, боль змяняецца гневам, успамiн суседнiчае з паказам сучаснасцi. Пяшчота i замiлаванне раптам змяняецца гневам -- усе гэта складае лiрызм паэмы. Паэма "Голае сэрца” -- адзiн з творау, у якiм праз асабстыя пачуццi i перажываннi паэта раскрываюцца складаныя жыццевыя праблемы, малюецца мiнулае i сучаснае жыцце народа, расказваецца пра клопат, трывогi усiх барацьбiтоу за мiр.
У паэме "Голае сэрца” гучыць заклiк, у якiм асаблiва падкрэслiваецца жаданне жыць у мiры, радавацца жыццем. Словы ад мацi-нябожчыцы паэт звяртае да усiх новых мацi, вобраз якiх вырастае у сiмвал Радзiмы:
Сення iмкнемся насустрач мы зорам,
Сення не стрэльбамi у свеце гаворым.
З сэрцамi сэрцы узнiмаюць размовы.
Сення магутныя нашыя словы
Скрозь над зямлёю праменнямi свецяць:
Мiр ва усiм свеце! Мiр ва усiм свеце!
Паэма "Г. С. “ блiзкая нашаму часу глыбокай iдэйнай напранасцю, высокай мастацкай годнасцю, вобразам мацi, якi намаляваны з такой любоую i пяшчотай.
|
